ستون فقرات چیست؟
بدن انسان توسط استخوان‌ها و غضروف‌ها در جای خود می‌ایستد. اگر شما استخوان نداشتید، مانند خمیر نانوایی روی زمین پهن می‌شدید. بنابراین چیزی که به بدن شما شکل می‌دهد، استخوان‌ها هستند. هرچند که وجود ماهیچه‌ها هم در بدن ضروری هستند اما اگر استخوان نباشد نمی‌توانید راست بایستید.
در ادامه برخی از بیماری‌های دژنراتیو و پرخطر ستون فقرات را معرفی کرده‌ایم که وجود آنها می‌تواند مشکلات بسیاری برای بیماران ایجاد کند. این بیماری‌ها را تنها نام برده‌ایم. در صورت لزوم در ادامه مفصل‌تر این بیماری‌ها را معرفی می‌کنیم:
- آرتروز یا التهاب مفاصل (آرتریت)
- بیماری دیسک دژنراتیو (حادشونده)
- دیسک فتق شده
- تنگی کانال نخاعی
- اسپوندیلوز یا آرتروز مهره
- اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات
- کمر درد شدید
- انحرافات ستون فقرات شامل کیفوز یا قوز کمر، لوردوز یا گودی کمر و اسکولیوز
- گردن درد
- شکستگی مهره‌ها و درد استخوان ستون فقرات
- سرطان نخاع
- تومورها
- میلوپاتی (آسیب نخاع در اثر فشار)
جراحی ستون فقرات برای درمان چه مشکلاتی به کار می رود؟
روش‌های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی و داروها می‌توانند درد کمر یا درد گردن بسیاری از افراد را درمان کنند. اگر کمردرد یا گردن‌درد با این روش‌ها بهبود نیابند، دکتر متخصص ستون فقرات ممکن است جراحی ستون فقرات را به بیمار توصیه کند. با این نوع عمل جراحی می‌توان مشکلات زیر را درمان کرد:
- تنگی کانال نخاعی
- دیسک برآمده یا برآمدگی دیسک
- فتق دیسک گردن یا کمر که اغلب ناشی از بیماری دژنراتیو دیسک است.
- بیماری دژنراتیو دیسک
- لغزش مهره (اسپوندیلولیستزیس)
- میلوپاتی (تحریک یا آسیب به نخاع)
- کیست سینوویال که ناشی از بیماری دژنراتیو دیسک است.
- آرتروپاتی فاست که با نام سندرم مفصل فاست نیز شناخته می‌شود.
- اسکولوزیس (کج‌پشتی)
- از دست دادن کنترل حرکت یا مثانه.
تشخیص بیماری های ستون فقرات چگونه انجام می شود؟
تشخیص بیماری‌های ستون فقرات با بررسی سوابق پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی شروع می‌شود. پزشک سؤالاتی از بیمار خواهد پرسید تا اطلاعاتی درباره علائم و زمان شروع آنها را به دست آورد. او میزان درد، رفلکس‌ها (واکنش‌های غیر ارادی)، قدرت ماهیچه، دامنه حرکتی و واکنش‌های بیمار به محرک‌های حسی را ارزیابی خواهد کرد. پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را برای تشخیص دقیق‌تر بیماری تجویز کند:
- آزمایش تصویربرداری اشعه ایکس برای بررسی شکستگی‌ها و تومورها.
- ام آر آی یا سی‌تی اسکن برای مشاهده نواحی تحت فشار در کانال نخاعی.
- میلوگرافی برای پیدا کردن محل ناهنجاری‌های نخاع.
- الکترومیوگرافی برای پیدا کردن ریشه عصبی ایجادکننده درد.
- دیسکوگرام.
جراحی ستون فقرات به چه روش هایی صورت می گیرد؟
انواع عمل ستون فقرات را می‌توان به دو دسته تقسیم‌بندی کرد:
- جراحی رفع فشار ستون فقرات: این جراحی برای تسکین درد بازو یا پا انجام می‌شود. این دردها ناشی از فشار روی اعصاب ستون فقرات یا گیر افتادگی عصب هستند.
- جراحی تثبیت ستون فقرات: این جراحی برای افزایش استحکام و تثبیت ستون فقرات انجام می‌شود و اغلب می‌تواند کمردرد یا گردن‌درد را بهبود دهد.
بیرون زدگی دیسک کمر و دیسک گردن
فتق دیسک به اصطلاحی در پزشکی گفته می‌شود که طی آن، یکی از دیسکهای بین مهره‌ای دچار بیرون زدگی از مهره و یا پارگی شده باشند. بیرون زدگی دیسک یا پارگی آن سبب ایجاد فشار در کانال نخاعی شده و با تحت تاثیر قرار دادن اعصاب، التهاب و درد زیادی را به همراه می‌آورد. برای درمان فتق دیسک از روش‌های درمانی مختلفی مانند حرکات اصلاحی، آب درمانی، داروهای ضد التهابی و عمل جراحی دیسک کمر یا جراحی دیسک گردن استفاده می‌شود.
تومورهای نخاعی ستون فقرات
تومور نخاعی به رشد توده سلولی در کانال نخاعی یا محیط پیرامون آن گفته می‌شود که بسته به خوش خیم یا بد خیم بودن و همچنین محل تشکیل و اندازه تومور، ممکن است با دارو درمانی، پرتو درمانی و یا عمل جراحی مداوا شود.
عفونت‌های ستون فقرات
عفونت‌های نخاعی به هر دلیلی ممکن است در ستون فقرات رخ بدهند و التهاب شدیدی را با خود به همراه داشته باشند. در اغلب مواقع با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها به صورت قرص یا تزریقی می‌توان وضعیت این عفونت‌ها را بهبود بخشید؛ اما اگر میزان عفونت زیاد باشد و امکان آسیب به سیستم عصبی وجود داشته باشد، باید هر چه سریع‌تر عمل جراحی رخ دهد.
انحراف مهره های ستون فقرات
انحنای طبیعی ستون فقرات با هدف دفع ضربه و فشار و کمک به تعادل کلی بدن ایجاد شده است و هر گونه انحراف در این انحنا شامل اسکولیوز ، لوردوز و کیفوز را می‌توان یک بیماری تلقی نمود. بیماری که در برخی مواقع با درد زیاد همراه است و حرکات بدنی انسان را محدود می‌کند. در اغلب مواقع انحراف مهره‌ها با فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی و یا جراحی ستون فقرات قابل درمان خواهد بود.
کیست ستون فقرات
کیست ستون فقرات زمانی رخ می‌دهد که در فضای بین مهره‌ای و یا در ماهیچه‌های آن ناحیه یک حفره کوچک ایجاد شود و این حفره به وسیله مایع نخاعی، مایع بین بافتی یا خون پر شود و دور آن غشای نازکی ایجاد گردد. این کیست‌ها در صورت کوچک بودن می‌توانند بی‌خطر باشند؛ اما گاهی بزرگ هستند و می‌توانند باعث فشار به عصب‌های ستون فقرات شده و درد و محدودیت حرکتی به همراه داشته باشند. چنین کیست‌هایی نیز با استفاده از جراحی اندوسکوپی قابل درمان خواهند بود.
رماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان)
اسپوندیلیت آنکیلوزان نوعی رماتیسم است که مهره‌های ستون فقرات را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و باعث التهاب، درد، محدودیت حرکتی عوارض دیگر در ناحیه مربوطه می‌شود. در فرم‌های پیشرفته این بیماری، امکان رشد غیر طبیعی یک استخوان اضافه در ناحیه ستون فقرات وجود دارد که عوارض به مراتب بیشتری را به همراه دارد و حتی ممکن است به نخاع و سیستم عصبی بدن آسیب غیر قابل جبران وارد نماید. در چنین شرایطی برداشتن این استخوان تازه یا خار استخوانی به وسیله جراحی امکان پذیر خواهد بود.
آرتروز مفاصل ستون فقرات
آرتریت تنها محدود به مفاصل دست و پا نیست و گاهی ممکن است مفاصل ستون فقرات (و به خصوص گردن) نیز درگیر این بیماری شوند. آرتریت یک بیماری التهابی است که دردهای مزمن به همراه دارد و اگر ستون فقرات بدن درگیر آن شده باشند، در این صورت دردهای مزمن شدیدی ممکن است به گردن، کمر یا شانه‌ها وارد کنند. برای درمان آرتروز مفاصل استخوانی در اغلب اوقات از داروهای ضد التهابی یا بلوک عصبی استفاده می‌کنند و به فرد بیمار توصیه‌هایی در زمینه فعالیت‌های روزمره زندگی می‌کنند تا با استفاده از این روش‌ها درد بیماری به حداقل برسد.
تنگی کانال نخاعی
کانال نخاعی در حقیقت یک رشته ضخیم متشکل از هزاران رشته عصبی است که از حفره‌های موجود بین ستون فقرات عبور کرده و از راه گردن، به مغز و سیستم عصبی مرکزی متصل می‌شوند. اگر این کانال نخاعی به هر دلیلی (مانند فتق دیسک، تروما یا ضربه و…) دچار تنگی در یک ناحیه خاص شود، ممکن است که به رشته‌های عصبی فشار وارد کرده و التهاب و درد فراوان به همراه داشته باشد. یکی از شایع‌ترین دلایل جراحی ستون فقرات، تنگی کانال نخاعی کمر و تنگی کانال نخاعی گردن است که به روش‌های مختلف انجام می‌شود.
شکستگی مهره‌ها
اگر در صورت بروز یک حادثه یا ضربه ناگهانی فرد دچار شکستگی ستون فقرات شود، به احتمال فراوان نیاز به جراحی خواهد داشت. مهره‌های کمر را نمی‌توان گچ گرفت و گذاشتن پلاتین نیز در این مناطق آسان نیست. به همین خاطر برای درمان چنین عارضه‌هایی باید بسیار هوشمندانه عمل کرد و جراحی مهره‌های شکسته نیز جراحی دشوار و حساسی خواهد بود.
سرخوردگی مهره های کمری
فرسایش غضروف‌ها و خشکی دیسکهای بین مهره‌ای ممکن است منجر به سرخوردگی مهره کمری شود و با ایجاد فشار بر روی رشته‌های عصبی محیطی این منطقه، درد مزمن و التهاب عصبی به همراه داشته باشد. این بیماری بیشتر در میانسالان و افراد سالمند رواج دارد و در بسیاری از مواقع کاری جز دادن داروهای ضد التهابی و توصیه برای آب درمانی به بیمار از دست پزشک ساخته نیست.
